Osmanlı`da Gölgede Kalmış 7 Ressamdan İnsana Bakış:
Osman Hamdi Bey döneminde Hüseyin Zekai Paşa, Şeker Ahmet Paşa ve Süleyman Seyyid figür yapmayı pek tercih etmiyorlardı. Ama bildikleri şüphesiz. En azından Osman Hamdi’nin geçtiği yoldan geçen Şeker Ahmet ve Süleyman Seyyid için bunu söyleyebiliriz.
Osman Hamdi Bey’in müdürlüğü döneminde Sanayi-i Nefise’de ders veren ilk figür ressamı Ömer Adil Bey olmuştur. (1902) Peki, bu dönemde figürü konu edinen başka sanatçı yok muydu? Vardı elbette. İşte onlardan bir seçki, bu sergide bir araya gelmiş bulunmakta. Şehit Hasan Rıza (1857, 1912/3), Bahriyeli İsmail Hakkı (1863-1926), Ömer Adil (1868-1928), Tekezade Sait (1870-1913), Ahmet Münip (1874-1909), İzzet Ziya (1880-1918) ve Refet Başokçu (1885-1950?).
Serginin baş kahramanları Ömer Adil ve İzzet Ziya. Bunlardan birincisi, 1902 yılı itibariyle Sanayi-i Nefise Mektebi’nde ders vermek onuruna da erişirken diğeri de Sanayi-i Nefise Mektebi’nden birincilikle mezun olduktan sonra Saray’a girer ve Mabeyin Başkatibi olarak görevlendirilir. Fransız hükümetinden nişan aldığı bilinen İzzet Ziya, bugün için dahi son derece cesur kabul edilen konuları tuvaline alır ve nedendir bilinmez hak ettiği öneme kavuşturulamamıştır sanat tarihçilerince. Keza askeri okul çıkışlı olan Şehit Hasan Rıza ve Bahriyeli İsmail Hakkı. Her ikisi de çağdaşları olan asker ressamlar arasından sıyrılabilmişlerdir ama birinin İstanbul’dan uzak oluşu diğerinin daha ziyade deniz resimlerinin öne çıkarılması, onları figür konusunda geri plana itmiştir. 1898’de Sanayi-i Nefise Mektebi’nden mezun olan Tekezade Sait, Kabataş Sultanisi resim öğretmeni ve Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin aktif üyesi Sait de bugün figür söz konusu edildiğinde pek az kişinin andığı bir isimdir. Ahmet Münip’in manzara içine serpiştirdiği figürlerindeki başarısı da hep göz ardı edilegelmiştir. Bir de Refet Başokçu’ya yer verildi bu sergide ancak onun bu sergiye dahil edilmesinin ikinci bir amacı daha var: O da Başokçu’nun resimlerinin bugün dahi Mihri (Müşfik) Hanım ile karıştırılması. Bir nevi kayda alma, yol gösterme amacı güdüldü mümkün olabildiğince…
Özetle bu sergi, belleklerden silinmiş ya da silinmeye yüz tutmuş bu sanatçılara belleklerde bir yer kazandırabilmek ve biraz geç de olsa hak ettikleri yere kavuşabilmeleri konusundaki ilk adımı atmak niyetiyle hazırlandı. Bir anlamda bir geri dönüş hedefi…
Burcu Pelvanoğlu