YAZILI EBRU SERGİSİ, HİKMET BARUTÇUGİL (17-25 Mayıs 2004)
İSLAM TARİH, SANAT VE KÜLTÜR ARAŞTIRMA MERKEZİ (IRCICA)

"Dünya alfabelerinin en estetiği ve en plastiği Arap alfabesidir. Birbirinden güzel o kadar çok karaktere ve şekle bürünür ki, hayran olmamak mümkün değildir.
Bu güzellikleri 1973 yılında öğrencisi dolduğum Hat hocam Prof. Emin Barın teşvikleri ile gönül verdiğim gizemli ebru sanatı ile dile getirmek amacı ile bu sergiyi hazırladık.
Ebru sanatı, günümüzde genellikle kağıt süsleme sanatı olarak bilinir. En eski Türk sanatlarından biridir. Sırlar aleminden bizlere gizli güzellikler sunan, aşk dolu bir sanattır.
Kısaca su yüzü resmi olarak tarif edilebilen ebruyu yapabilmek için kitreli suyu koyabileceğimiz bir tekne gereklidir. Teknedeki kıvamlı suya, gül dalı ve at kuyruğundan yapılan fırçalar yardımı ile, suda erimeyen metal oksitlerden elde edilen ve öd ile karıştırılmış boyalar serpilir. Gerektiğinde biz yada çıtaların üzerine çakılmış tellerden oluşan taraklar yardımı ile çeşitli desenler oluşturularak “zemin ebruları” oluşturulur. “Hatip ve çiçekli” denen ebruları oluşturmak için, zemin ebruları üzerine damlatılan boyalar, bizler yardımı ile, su yüzeyinde şekillendirilerek çiçek ve benzeri görüntüler elde edilir. Emici özelliği olan kaliteli kağıtlar suyun üzerine yatırılır. Boyalar derhal kağıda yapışır. Kağıt teknenin kenarına sıyrılarak çekilir. Ebrulanma işi böylece gerçekleşmiş olur.
Aynı kağıt üzerine farklı ebrular alarak değişik görüntü veya yazı elde edilmesinin ilk olarak nerede ve ne zaman kullanılmaya başlandığı konusunda elimizde kesin bilgiler henüz bulunmamaktadır.
Ancak ebru tarihi araştırmacıları 16. YY.’ın sonlarında ve 17. YY.’ın ortalarında bu yöntemle yapılmış eserlerin olduğundan bahsederler.
20. yüzyılın dahi üstadı Hazerfen Necmeddin Okyay ilk olarak Arap zamkı kullanarak yazılı ebrular yapmıştır.
Yazılı ebruların yapım yöntemlerinin temelinde, ebru kağıdına (genellikle açık silik soluk renklerinin hakim olduğu Hafif ebruların) veya muhtelif desenli veya renkli kağıtların yazı olacak kısmını ya kapatıp ya da açık bırakarak ikinci beklide üçüncü defa ebrulanması yatar."
Hikmet Barutcugil, Mimar Sinan Üniversitesi Öğ. Gör.