Divanyolunda, Adliye durağının hemen altında ve Sultanahmet e inen yolun sağında bulunan Firuz Ağa Camii, Sultan II. Beyazıd’ın Hazinedarbaşı Firuz Ağa tarafından 1491`de yaptırılmıştır.

Hadika, baninin H.918 (M.1512) yılında vefat ettiğini ve müstakil türbesinde metfun bulunduğunu yazmaktadır. Divanyolunun genişletilmesinden önce daha büyük bir avlusu olan cami, kapısının üstündeki kitabeden de anlaşıldığı üzere H.896 (M.1491) yılında yani İstanbul’un fethinden 38 yıl sonra yaptırılmıştır. Bu kitabe Şeyh Hamdullah Efendi’nin kaleminden çıkmıştır.

Tek kubbeli küçük camilerin tipik bir örneği ve Bursa üslubunun basit bir karışımı olan ve klasikleşmeye başlayan bu cami küçük olmasına rağmen Bursa üslubunun gelişimi bakımından incelemeye değerdir.

Firuzağa Camii kare planlıdır. İçerde duvarların oluşturduğu dört köşenin yukarı kısımlarına dört bingi inşa edilmiş ve böylece meydana gelen sekiz köşeli bir kasnak üzerine bir kubbe kurulmuştur. İçerden, kubbe doğrudan doğruya bingilere oturmuş olarak görünür. Bursa Camilerinde olduğu gibi camiinin de iç avlusu yoktur.. Yapı kesme taştandır. Kubbe kasnağı 12 kenarlıdır ve bu yüzden basıkçadır. Her duvarda altlı üstlü ikişer pencere vardır. Sağ ve sol duvarlarda birer dolap bulunmaktadır.

Caminin sanat bakımından üstünlüğüne dikkat çeken C. Esat Arseven, bu konuda şunları yazmaktadır.
“Kapının sağ ve solunda altlı ve üstlü pencereler vardır. Bunlardan alttaki iki pencere revak kemerlerinin tam mihverine tesadüf etmez. İlk bakışta bir tenazur (simetri) hatası gibi görünen bu keyfiyetin bilakis dahildeki tenazuru temin içindir. Şöyle ki, binanın yan duvarlarının kalınlığı ile dahildeki sahanın arzına müsavi olan cephenin mihvere nazaran iki tarafta kalan kısımları dahilde ve hariçte de aynı olmadığı cihetle mimar iç taraftaki tenazuru temin için, hariçteki tenazuru feda etmeyi mazursuz bulmuştur. Çünkü dışarıda hiçbir vakit revak kemerlerinin tam mihverinde durularak bakılmayacağı cihetle bu tenazursuzluk katiyen göze çarpmaz. Cephedeki yukarıdaki pencerelere gelince, mesele başka türlü hallolunmuştur. Bunlar harice göre mütenazır konulmuş ve dahilde alt ve orta pencereler arasında yapılan yüksekçe bir mahfilde iki kısım birbirinden ayrılarak aşağıdaki pencereler yukarıdakilerden tecrit edilmek suretiyle aynı şakuli mihfer üzerine gelmedikleri gözden saklanmıştır”.

Son cemaat yerinin derinliği 4.25 m. dir ve üç kubbelidir. Bu kısmın sütun başlıkları istalaktitlidir. Cümle kapısı dışarı az çıkıntılı olup sade silmeli bir çerçeveye sahiptir. Kapı, camiyi küçük göstermemek ve soğuk havalarda içeriyi soğutmamak için, küçük, fakat çok uyumlu ölçülerde yapılmıştır. Kenarları yuvarlağa oldukça yakın basık kemerli, beyaz ve pembe mermerden yapılmıştır. Kemer üstünde iki sıra dört satırlık kitabe onunda üstünde sade fakat güzel bademler işlenmiştir. Tam ortada bir şemse, yanlarında birbirinin eşi olan iki geometrik “Muhammed” yazısı bulunmaktadır.

Firuz Ağa Camiinin tek şerefeli minaresi sol taraftadır. Gövdeye geçen pabuç kısmı son derece kısa ve baklavalıdır. Gövde ve kaide arasındaki çap farkı çok azdır. Şerefe ve korkuluk klasik üsluptadır.

Bugün Firuzağa’ nın türbesi yoktur. Türbe binası geçen yüzyılın ortalarında divan yolunun genişletilmesi sırasında Sadrazam Keçeci Zade Fuad Paşa’ nın emri ile yıktırılmış, Firuz ağa’ nın mermer kabir sandukası minarenin bulunduğu sol duvar önünde, açıkta durmaktadır.

Bugün bir İmam-Hatip ve bir Müezzin-Kayyımın görev yaptığı camiinin ortalama olarak vakit namazlarında 60, Cuma Namazlarında ise 600 cemaati bulunmaktadır. Caminin iki adet lojmanı, camiye ait tuvalet ve abdest alma yerleri bulunmaktadır.

Kaynak: Fatih Müftülüğü

İstanbul Camileri Fotoğraf Galerisi için Tıklayın

Dini Mekan Türü: Cami